diumenge, 11 de gener del 2009

las bolas!

Ièr, anèri veire mos avis.
I vau pas gaire los veire. Pas que n'agèsse pas enveja. Sabi pas anar veire lo mond per plaser, anar dire bonjorn, passar per beure un còp, o sabi pas faire. Vau veire lo mond s'an besonh de ieu o se se crosam per asard "òu kora venes? e ben, sai pas, ten dissabte!" e vakí. Alara, planificar d'anar veire los grands, o sabi pas faire. Aquò fa que los vesi pas gaire pauròts.
Pasmens, a cada còp, i soi plan contenta d'i anar. Demòran en Cevenas, pròche de Valarauga. La rota per i anar es tras que polida, seguís Erau (lo flume) puèi aprèp ven estrechona e monta dins la montanha e torna e vira... m'agrada dempuèi que soi pichonèla :), i pòdi pas res :)

Mon papet quand ne parli, disi de longa que quand parla i a 3 mots d'occitan e un mot de francés e qu'aquò me fa plan rire perque mescla tot. Quand un torista demanda son camin, es el que li explica e veiriatz la cara d'esfòrç de compreneson que fa lo torista per comprene las explicacions de l'autoctòn... e la mameta de romegar "e te li cal explicar tu? que metes un mot de patoès cada 2 mots. Arribarà pas jamai aqueste paure alemand/soís/parisenc (rayer la mention inutile)" "mas a comprés, li ai plan explicat".

Alara, cada còp que los vau veire, me regali de l'escotar mon papet parlar, renar, rondinar, repapiar.

Aquò èra abans.

Perque ara, mon papet es vièlh.
Parla pas mai.

Es lo mai vièlh dau vilatge. Son totes mòrts los autres

Abans passejavan, los vièlhs. Anavan fins al temple, que i a un banc dabans lo temple per s'i assetar dessús. Non, dins lo temple i dintravan pas, es comunista mon papet, a sa carta dau partit dempuèi... alara, te pensas plan que lo temple, es aquí per faire d'ombra l'estiu e basta.
S'i assetavan sul banc e i esperavan los autres vièlhs dau vilatge que passejavan tanben. E aquò charrava, d'un de l'autre, del dròlle partit a Montpelhièr, de la dròlla partida a Marselha, dels felens, los que son aquí, los que son per arribar, los noms, la color dels uèlhs, la darrièra conariá, la darrièra frasa.

Ara mon papet, a pas degun mai per parlar.
Alara, agacha la television. Aquela "puta d'otís" que, abans, l'alucava pas jamai.
Ara a una television grand ecran modèrna, amb un aparelh per la television numerica terrestra e una telecomanda que marcha.

Ara mon papet parla pas mai amb los autres vièlhs, los que jogavan a la petanca dins la sola carrièra dau vilatge qu'es ni una còsta ni una penda.
Parla amb sas dròllas que demòran pas luènh, parla amb la femna que ven faire lo netitge ("quana colha aquela!"), parla amb los hippies venguts s'installar, parla amb çò que pòt.
Alara, entre la television e aqueste mond, e ben mon papet, ara, parla plan francés.
De mots d'occitan ne bota pas mai quand parla francés. Fa pas mai de frasas totas en occitan coma o fasiá abans. Abans parlava, d'aise, e compreniá lo que podiá "il comprend pas le patois? e ben a pas que de l'aprene, sequenon, qu'ane al nòrd, ils parlent bien français alai, al nòrd!".
E ben ara, non, parla pas mai patoès mon papet.

Non, lo vielhum, la solesa, aquò li a fach aprene lo francés melhor que l'escòla.


Sabiái pas qu'a 89 ans se podiá faire una substitucion linguistica.


7 comentaris:

  1. Ben òc, es conegut. Aquò pòt arribar après un atac cerebral: lo circuit neuronal occitanoparlant es pas lo meteis que lo qui franchimandeja. Alavetz, sufís que l'un sia abimat per un atac...Aquò pòt arribar e pas sonque aus Occitans vielhs, un francés que ven incapable de parlar francés (mas que l'escriu perfectament e o compren tot, de segur) e obligat de s'exprimir oralament en anglés o en una autra lenga, es un fenomèn conegut e finalament pas tan rar.
    Lo revèrs exisitís tanben, e i a de demandas de formacion en occitan de la part del personal que s'ocupan deus vièlhs per que n'i a de vièlhs que son venguts totalament incapables de parlar francés e s'exprimisson sonque en occitan.

    ResponElimina
  2. rai mas dins lo cas de mon papet, es pas ço k dises. es pas en causa d'un atac o d'un problema neuro-sai pas de qué. L'occitan, lo sap parlar encara, e lo pot parlar (te pensas plan que l'anavi pas daissar franchimandejar tant e mai!), mas lo parla pas mai.
    Perque aquo lo desocializa encara mai, es ma teoria a ieu, ne sabi pas res è.

    ResponElimina
  3. Hola Mela. Em sembla ben interessant això que dius de que ton iaio pot tenir la sensació que parlar occità el desocialitza encara més, és ben plausible.

    ResponElimina
  4. Ne vaqui un messatge plan polit, mercés la Mela. La radiò e puèi la telé an fach mai per escanar la lenga que non pas l'escòla "laïca-publica-obligatòria".
    Lo poton a ton papet.

    ResponElimina
  5. Adiu,
    Que lo mèu grand faguèt aital, quand degus li parlava pas pus, alara paura per se far comprendre, parlava françès; a l'ostal de la retirada.
    Comprèni ara per de qué la constitucion reconeguèt la lenga d'oc, qu'èran segur de la fin.
    Coma o diguèt Helena Carrièra del Causse, "degun pòira pas dire que las lengas foguessen enebidas , ara que cadun pòd parlar çò que vòl".
    Qu'es plan l'escòla que faguèt la majora part del trabalh.
    Mas benlèu que sem pas encara a la fin. Cal o dire al papet.

    ResponElimina
  6. Que'm hè pensar a uas situacions qui sèi, per noste tanben. Arretrobà's au cap d'ua vita estrangèr au pèis, estrangèr a casa.

    Hastiau.

    ResponElimina
  7. Hélas ma mère (90 ans)fait un peu pareil à la maison de retraite mais je constate avec plaisir qu'elle me reparle occitan quand elle veut me dire quelque chose d'important ou pour me faire des reproches ou pour éviter que les autres comprennent.... mais comme ils sont aussi sourd qu'elle:-)

    ResponElimina

Mercé :)